Δρ. Κωνσταντίνος Φ. Πεταλάς

Η συχνότητα των θυελλών άμμου στη Σαχάρα έχει αυξηθεί τα τελευταία έτη με αποτέλεσμα τη μετακίνηση μεγάλων ποσοτήτων Αφρικάνικης σκόνης στη χώρα μας. Η έκθεση στη σκόνη και τα μικροσωματίδια που περιέχει έχει παρενέργειες για την ανθρώπινη υγεία, κυρίως όμως για το αναπνευστικό σύστημα. Το 85% των μικροσωματιδίων έχουν διάμετρο μικρότερη των 10μm και κυρίως είναι πυριτικά άλατα, ανθρακικά, οξείδια, θειικά. Μεγάλες ποσότητες αζωτούχων υλικών μεταφέρονται με τις αντίστοιχες και στενά συνδεδεμένες με την Αφρικάνικη σκόνη,  «λασποβροχές». Στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί και η μεταφορά μικροοργανισμών και αλλεργιογόνων.

Πολλά  από τα παραπάνω αποκτούν λοιπόν πρόσβαση στο αναπνευστικό και να δράσουν απευθείας στο επιθήλιο είτε βιολογικοί παράγοντες είτε ιχνοστοιχεία όπως υδράργυρος, κάδμιο, αρσενικό που βρίσκονται στη σκόνη. Η απάντηση του ανοσοποιητικού είναι διττή. Μπορεί να είναι προστατευτική μπορεί όμως όταν αναπτύσσεται σε υπερβολικό βαθμό να δημιουργήσει πρόβλημα στον ασθενή. Πολλά νοσήματα είναι δυνατόν να απορρυθμιστούν όπως η χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, το άσθμα, η πνευμονική υπέρταση, ή ίνωση.

Ως προς το άσθμα, στη χώρα μας, υπάρχει σαφής αύξηση των παροξυσμών σε ενήλικες και παιδιά. Τα ποσοστά επισκέψεων σε Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών έχουν αυξηθεί σε παιδιά και η θνητότητα εξαιτίας αναπνευστικών νοσημάτων έχει αυξηθεί σε ηλικιωμένους.

Η περιεκτικότητα της σκόνης σε αεροαλλεργιογόνα όπως γύρεις, ακάρεα, μύκητες είναι υψηλή οπότε είναι σαφές ότι μπορεί να συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση αλλά και στην εκδήλωσης αλλεργικών αντιδράσεων.

Τα επιθηλιακά κύτταρα των βρόγχων δρουν σαν προστατευτικός φραγμός του αναπνευστικού συστήματος. Τα κύτταρα αυτά εκφράζουν υποδοχείς (Toll-like receptors, C-type lectin receptors, protease-activated receptors) οι οποίοι ερεθίζονται από τα στοιχεία που υπάρχουν στη σκόνη και κινητοποιούν την έκφραση παραγόντων φλεγμονής όπως οι IL-6, 8, 25, 33, TSLP. Αυτοί οι παράγοντες οδηγούν στη συγκέντρωση φλεγμονωδών κυττάρων όπως λεμφοκύτταρα, κοκκιοκύτταρα, δενδριτικά. Προάγεται κατόπιν των ανωτέρω η Th2 λεμφοκυτταρική απάντηση που αποτελεί και κύριο μηχανισμό αλλεργικού άσθματος.

Προς το παρόν η ρύθμιση των υποκείμενων νοσημάτων είναι μείζονος σημασίας για την αντιμετώπιση παροξυσμών από την έκθεση στην Αφρικανική σκόνη ενώ ενδεχομένως και οι οδηγίες για επιπλέον αγωγή προληπτικά σε αυτούς τους ασθενείς θα βοηθήσει. Αυτό προφανώς με έγκαιρη ειδοποίηση του κοινού από τις μετεωρολογικές αρχές.